ET est un’infrastrutura de chirca annoadora, ma est finas un’infrastrutura civile manna, cunsiderende is traballos de isfossamentu, is tunnel e is salas isperimentales a suta de terra e is laboratòrios a subra de terra. Totu custas infrastruturas s’ant a fraigare in un’ambiente naturale ùnicu e chi bolet amparadu, e duncas a custu s’ant a adeguare. Is chistiones in contu de sustenibilidade ambientale, territoriale e energètica sunt prioritàrias e rapresentant unuelementu de balia chi est intro etotu a su progetu ET, chi at a ofèrrere ideas pro s’isvilupu suo e pro ddu torrare a fàghere finas in àteros logos.

ET est unu grandu esperimentu de pretzisione in ue sa mècànica tenet unu ruolu de primore. Pro nàrrere, su sistema de isulamentu sìsmicu de ET s’at a fundare a pitzu de s’esperièntzia fata dae s’isveladore Virgo. Custu at a èssere unu sistema ammesturadu passivu-ativu in ue sos piessinnos mecànicos de sos cumponentes e sa capassidade de cuntrollu ativu ant a tènnere unu ruolu de importu. Einstein Telescope at a moltiplicare su bisòngiu de cumponentìstica mecànica cunforma a Virgo cun unu gastu chi si pensat at a èssere, petzi pro sas suspensiones, de belle 52 milliones de èuros.

ET at a èssere su prus sistema mannu de bòidu in Europa. Una cantidade manna de atzàrgiu e una filera de annoamentos tecnològicos ant a abbisongiare pro fàghere sos tubos suos de bòidu. S’ant a fàghere sistemas de pompàgiu cun sònidu bàsciu e cun cuntaminatzione che pare a zero. Impiantos de criogenia ispetziales ant a abbisongiare pro nche giùghere sas òticas a nche lòmpere a 10 grados Kelvin (-263,15°C) sena cajonare sònidu de trèmula o de cuntaminatzione. Su gastu prevìdidu pro custa impiantìstica est de paritzas chentenas de milliones de èuros.

In sa configuratzione triangulare, Einstein Telescope at a tènnere ses interferòmetros. Custos ant a ammaniare siat is tecnologias megioradas cunforma a cussas de oe, pro esempru òticas de sìlighe iscagiada, revestimentos cun refletividade arta, suspimentu òticu bàsciu e pèrdida termo-mecànica bàscia, siat is tecnologias totu noas, comente a òticas cristallinas de silìciu, revestimentos cristallinos e laser cun longàrias de unda diferentes. At a serbire a isvilupare sensores e atuadores eletro-òticos cun pèrdidas òticas bàscias meda, a manera de tènnere prus solutziones de òtica cuantìstica. Posca at a serbire a isvilupare tècnicas de òtica adativa pro nche currègere is aberratziones òticas cajonadas dae is potèntzias mannas chi ddoe sunt. In fines, at a serbire a isvilupare tècnicas de simulatzione òtica cun su computer chi resessint a torrare a produire e modellizare a sa minuda is cumportamentos de custas màchinas cumplicadas. Sa rechesta de cumponentes òticos de tecnologia arta at a èssere manna e su gastu prevìdidu pro totu su cumpartu òticu de ET est de prus o mancu 157 milliones de èuros.

Einstein Telescope at a tènnere bisòngiu de sistemas pro achirire datos non sceti pro is interferòmetros, ma pro totu su cuntrollu de is 30 km de gallerias e de is logos a inghìriu. Is datos s’ant a dèpere achirire pro mèdiu de unos cantossensores, elaborare pro mèdiu de intelligèntzia distribuida e resurtare in cumandos imbiados a is atuadores dedicados.

At a tocare de frunire totu sa filera de cuntrollu e automatzione, ca at a tènnere bisòngios piessinnados, dae s’alimentatzione a is processores a s’eletrònica analògica e digitale chi ddis atenet, finas a is circùitos imprentados. In prus, is setores de s’optoeletrònica e de s’Internet of Things ca si sunt oe in die isvilupende a manera forte ant a agatare unu aplicu naturale in is infrastruturas de ET, cun sistemas chi s’ant a dèpere programmare cunforma a is tecnologias sofware prus noas. Ant a serbire sistemas de cuntrollu cun robot ispetzializados chi resessint a manigiare is cumponentes dìligas de s’istrumentu. S’impreu de sa robòtica est intradu dae pagu tempus in su mundu de is disveladores de undas gravitatzionales, ET est una oportunidade de isvilupu pro custa relata noa.

Pro s’elaboratzione de is datos regòllidos de ET ant a serbire sistemas de càlculu annoados meda. Est prevìdidu de trasmìtere in su matessi tempus una essida manna de datos conca a centros de càlculu chi s’agatant in Itàlia, Europa e finas in àteros logos de su mundu. Su logu chi at a ospitare s’infrastrutura de ET at a èssere su comintzu e cussu in ue s’at a manigiare pro sa primu borta custu muntone mannu de datos. In Sardigna, custu s’at a pòdere fàghere finas pro mèdiu de s’afortiamentu de sa rete de sa chirca GARR, prevìdidu in intro de su progetu PNRR TeRABIT, chi s’Itàlia at a èssere su primu logu de lòmpida in Europa, e a prus de sa trasmissione de is datos at a agiudare pro s’elaboratzione. Istitutos de chirca e Universidades natzionales traballant pro s’isvilupu de megioros noos de su càlculu iscientìficu chi tenent prestatziones artas: est su perlogamentu de una traditzione longa chi at agiudadu a fàghere centros mannos de chirca chi pertocant su càlculu, comente a su super computer Leonardo del Cineca e su Centru deChirca in High Performance Computing, big data e quantum computing ICSC fatu dae pagu tempus in Bologna, finantziadu pro mèdiu de su PNRR. Chi ddoe siat una cultura de s’annoamentu de su càlculu amparada de is bisòngios de ET est unu agiudu pro is impresas chi ant a pòdere tènnere solutziones prus annoadoras e averiguadas dae is impitadores prus espertos. Custos bisòngios ant a pòdere finas fàghere nàschere un’economia a fùrriu, chi at a pòdere agiudare finas a annoare is indùstrias desetores prus traditzionales.